Nedostatak sna dovodi do ozbiljnih psihičkih i fizičkih posljedica. Hronična neispavanost predstavlja rizik za razvoj različitih bolesti (npr. bolesti srca), a može uzrokovati čak i povećanu smrtnost. Dužina sna koja je potrebna da bi se osoba osjećala odmorno, individualna je. Osim dužine sna, za normalno funkcionisanje važan je i kvalitet sna.
Poremećaji spavanja
Poremećaji spavanja se dijele u četiri osnovne grupe: primarni poremećaji spavanja, poremećaji spavanja koji su vezani uz druge psihičke poremećaje, poremećaji spavanja koji su posljedica opšteg zdravstvenog stanja i poremećaji spavanja uzrokovani psihoaktivnim supstancama. Karakteristike svih poremećaja spavanja najčešće su nesanica (insomnija), povećana potreba za snom (hipersomnija), primarni poremećaj spavanja (parasomnija) i poremećaj ciklusa spavanje-budnost. No, ovi se simptomi često međusobno preklapaju.
Insomnija
Insomnija je najčešći poremećaj spavanja. Karakterisana je otežanim započinjanjem spavanja ili problemima u održavanju spavanja uz učestala buđenja tokom noći. Glavni simptomi su stalan osjećaj umora, smetnje koncentracije, razdražljivost. Iako osoba ponekad spava dovoljan broj sati tokom noći, svejedno može biti prisutan osjećaj umora i neispavanosti. Nesanica može biti prolazna i trajati svega nekoliko noći, najduže do 3 sedmice (kao posljedica anksioznosti, iščekivanja nekih važnih ili neugodnih događaja te može uopšteno biti vezana uz različite stresove ili teške životne događaje). Često su prilikom pokušaja usnivanja prisutne različite neugodne misli koje osobu “opsjedaju” i onemogućavaju usnivanje. Dugotrajna nesanica može trajati mjesecima ili godinama, a često se javlja u sklopu drugih psihičkih (npr. depresija, anksioznost) ili fizičkih poremećaja (astma, artritis, lumbalni sindrom). Nesanica se češće javlja kod starijih osoba i žena.
Blaži slučajevi nesanice pokušavaju se regulirati tzv. “higijenskim mjerama” spavanja, što uključuje redovne odlaske na spavanje i ustajanje uvijek u isto vrijeme. Važno je izbjegavati spavanje, pa čak i drijemanje tokom dana. Prije spavanja preporučuje se izbjegavati sve aktivnosti koje razbuđuju, kao i kofein, alkohol, nikotin ili tešku hranu. Ako sve to ne pomogne preporučuju se upotreba tehnika psihofizičke relaksacije koje obuhvataju vježbe tjelesne svjesnosti, ovladavanje vještinama disanja, progresivna mišićna relaksacija te vođena fantazija uz primjenu auditivnih metoda za proizvođenje stanja lagane i dublje relaksacije.
